Türkçe Film İsimleri Orijinallerinden Neden Çok Farklı Oluyor?

Gösterim vizyonuna girecek olan yabancı film isimleri, Türkçeyerken bulunduğu yerde yaşadığı en büyük varlık gişe kaygısı.

Neredeyse tüm film yapımcılarının temel amacı, gişe başarısı elde etmeyi sağlamaktır. Hiçbir yapımcı, ciddi bir sermaye yatırımı filmden zarar vermek istemez. Tabii ki içindeki maddi eksikliklerinsa sanat eserlerini önemseyen yapımcılar ve yönetmenler yok değil. Fekat düzen, genel olarak bu şekilde. bazı örnek çeviriler üzerinden konuyu daha iyi anlayalım.

Lekesiz Aklın Ebedi Güneşi (Sil Baştan)

Filmin ismi Türkçeyerken filmin görüntüsü konuyla bağlantılı olmasına oldukça önem verilir. Filmin afişinden ve isminden oldukça etkileyici ciddi bir izleyici kitlesi var. Filmi izleyeceğine göre bu iki etmen kararlarını şekillendiriyor.

Belki de en çok dalga ses olmuş çevirilerin başındaysa bu film geliyor. Türkçe çevirisine baktığımız zaman filmi izleyenler an bir şekilde ki filmin konusuyla çok ilgili bir isim seçildi. Film, sahibi sevgilisinden kalan hatıralarını sildiren bir adamın öyküsünü anlatıyor.

İsmini Alexandre Pope’nin bir şiirinden alan ve birebir çeviri yaptığımız zaman “Lekesiz/Arınmış Zihnin Sonsuz Gün Işığı” olması gerekirdi. Filmin konusuyla kendi aralarında bağlantılı gibi görünmese de bu adın bir tercihi olurdu.

Tatlı Kasım (Kasımda Aşk Başkadır)

Film isimleri konumlanırken ülke kültürü ve insanlar arası bağlantı da bakıyor alınıyor. Biliyoruz ki devletin aşk ve korku filmleri oldukça seviliyor.

İzleyicinin ilk anda, göreceği filmin neyle ilgili olabileceğini anlaması büyük avantaj. Aşk filmlerinin isimlerine “sormak“korku filmlerinin adlarına de”korku” Toplantı -mümkün geniş- yayılmanın nedeni budur.

Tesadüfi Casus (Altın Yumruk İstanbul’da)

Gişe başarısını elde edebilmek ve dikkat çekebilmek için film adının çok net olması önemlidir.

Jackie Chan’in başrolünde olduğu The Accidental Spy filminin Türkçe tercümesine bu bakış açısını dikkate alındığını fark ediyoruz. Büyük bir kısmı İstanbul’da geçen film adına “İstanbul” ibaresi eklenerek orayain merkezini buna yönlendirmek çok içinden bir strateji. Yabancı bir yapımda “Türkiye” adı geçince ne kadar övündüğümüzü anlatmama gerek yok kısaca.

Esaretin Bedeli (Esaretin Bedeli)

Bazı film isimlerini Türkçeye çevirmek zor veya çevrildiğinde deneyimlerini yitirdiği olaylar oluyor.

“Redemption”ın anlamlandırma amaçları “kefaret” ve “bir kötülükten kurtulmak” anlamlarına geldiğini görüyoruz. “Shawshank” ise yazar Stephen King’in yarattığı uydurma bir isim. Hapishaneye de adını veren “Shawshank” terimiyle “Redemption”ı birleştirip çevirmeye çalıştığımızda içinde çıkamadığımızı fark ediyoruz. Ancak Esaretin Bedeli tercümesi, hem filmin konusunu iyi anlatan hem de dikkat çekici ve akılda kalıcı bir niteliktedir.

Birebir çeviriye sahip film adları yok değil.

Film ismi, çeviriye tamamen izinsiz ve gerekli dikkat çekiciliğe sahipse birebir çevrildiğini görüyorum. Bunun yanında eğer o filmin uyarlandığı bir roman varsa ve film romana sadıksa, romanın ismiyle de film isimleri vizyona girebiliyor. Örnek vermek gerekirse:

Azınlık Raporu (Azınlık Raporu)

Yüzüklerin Efendisi (Yüzüklerin Efendisi)

Altıncı His (Altıncı His)

Özetlemek gerekirse; film isimlerinin Türkçe karşılıkları, ekonomik kaygılar güdülerek belirleniyor.

Çünkü filmin içeriğini hızlı ve net bir şekilde dikkat çekmesi gerekiyor. Bu sayede standart sinema izleyicisinin film izleme ihtimali artacaktır.

Tüm bunlara rağmen bazı film adlarında yüzümüzde bir sohbet oluşturmuyor. Konuyla ilgili diğer örnekler sizlerle baş başa bırakıyorum.

American History X (Geçmişin Gölgesinde)

Av (Onur Savaşı)

İyi Niyet Avı (Can Dostum)

Keeping The Faith (Aramızdaki Sarışın)

Akşamdan Kalma (Felekten Bir Gece)

Kötü Anneler (Eyvah Annem Dağıttı)

Uyuyanlar (Kardeş Gibiydiler)

Güzel Bir Akıl (Akıl Oyunları)

Yüce Bruce (Aman Tanrım)

David Gale’in Hayatı (Ölümle Yaşam Arasında)

Mary Hakkında Bir Şey Var (Ah Mary Vah Mary)

My Little Eye (Ölüm Bizi Gözetliyor)

Arabam nerede ahbap? (Çılgınlar ve Sevgililer)

Sweet Home Alabama (Beni Unutma)

Akıllı İnsanlar (Aşkın Yaşı Yok)

Kaptan Amerika: İç Savaş (Kaptan Amerika: Kahramanların Savaşı)

Şimdi Beni Görüyorsun (Sihirbazlar Çetesi)

Léon: Profesyonel (Leon: Sevginin Gücü)