Carl Sagan’ın Tane Tane Anlatımıyla: İnsan Beyni Neden 4. Boyutu Anlamakta Güçlük Çekiyor?

Bilim dünyasını yakından takip hastanesi, dördüncü, hatta beşinci boyutlar ile ilgili yapılan tartışmalara denk gelmişsinizdir. Etmiyorsanız da konu ile ilgili dizilerden, filmlerden gelen bir kulaktan başlamanızız olabilir.

İnsanların beyni üç boyutlu anlama konusunda hiçbir sıkıntı çekmez, çünkü her gün deneyimlediğimiz sonsuz değişken, hayatlarımızda 3 boyutlu olarak yer alır. Kısacası insanlar bir cismin, enini, boyunu ve yüksekliğini çok rahatlıkla anlayabilen varlıklardır.

İnsanlar, en benzerliklerini görebildikleri şeyleri hayal edebilirler ama daha önce hiç deneyimlemedikleri beyinlerinde bir kavram hakkında bir resim oluşturamazlar. Bir örnek vererek bu konuları daha anlaşılır bir hale getirelim.

Size bir renk hayal etmeniz söylense, düşünceler hemen bir tane belirir öyle değil mi? Peki var olmayan bir renk hayal etmeniz istense?

İnsan beyni, var olmayan bir rengi hayal edemez. bölümler dördüncü ve beşinci bölümleri hayal edemediği gibi… Dünya üzerinde yaşamış en ünlü gökbilimcilerden biri olan Carl Sagan, zamanında hazırladığı bir video ile bu durumu oldukça basite indirgeyerek açıklıyor.

Açıklamalar belki dördüncü boyutu anlamanızı sağlamıyor ama neden anlamadığınız konusunda aydınlatıcı bir yol çiziyor:

Videoda da göreceğiniz üzere, varlıkların kendi içinde yaşadıkları şeylerden dışında bir boyutta hayal yaşamaya zorlanırlar. Bizler, cisimlerin eni, boyu ve yüksekliğini düşünürken en ufak bir problem yaşamıyoruz çünkü düzenleyici boyutlarda 3 birleşmeden oluşur.

İki boyutlu bir uçakta yaşayan bir varlık ise üçüncü boyut hiçbir zaman an kalmıyor, tarife uzantısı, hayal kurmak. Bölüm bizlerin 4. bir boyut (olmayan bir renk) istesek de hayal büyümesini gerçekleştirmez gibi.

Peki bilim, 4. hatta 5. yazılımların varlığı hakkında neler söylüyor?

Bilim insanları, dördüncü ve beşinci zaman kavramının bizimkinden çok farklı olduğunu söylüyorlar. Şu an tecrübe ettiğimiz zaman, bize geçmiş ve gelecek gibi kavramlar sunarken, 4 ve 5. birlikte sadece “şimdi” yaşanıyor. Bu kavramı da anlayabilmemizin, aslında mantığımızın çok yaklaştığı söyleniyor.

Alanında en ünlü adamlarının bilim ifadelerine göre, farklı gruplarını zaman kavramı yerine gerçeklikler değişiyor. Olaylar hareket ediyor gibi görünüyor ama bizim deyimimizle zaman kavramı her zaman “şimdi de” seyrediyor. Yani bizdeki gibi çizgisel değil, o dairelerin bir zamanını düzenleyen var.

Farklı ortamlarda zihnimizde canlandırabilmemiz açısından “tesseract” isimli bir şekilde yardım alınıyor:

Bu şekil, iç içe geçmiş iki küpten meydana geliyor ama küplerin köşeleri birbirine bağlı şekilde görünüyor. Carl Sagan’ın, videosunda da taşıdığı gibi, bu şeklin gölgesine dokun uzunlukların değiştiği görülüyor. İşte bu durum tam olarak boyutlar arası değerlendirmeden sonra.

Konu üzerinde uzman bir bilim insanının dördüncü boyutunun tam olarak ne tarafında olduğunu işaretleyerek anlatmasını isterseniz, böyle bir cevabı incelemek pek mümkün olmuyor. Sagan’ın da tarif ettiği gibi, bizim 3.boyuta kıstırılmış olan varlıklar olarak devam eder. Bu nedenle 4.boyut bize izah edilse bile onu hayal ederek, gözümüzde canlandırmamız mümkün olmuyor.

Bilim dünyası, farklı kısıtlamaları anlayabilme konusunda oldukça heyecanlı ve derin bir deneyimi gerçekleştirmeye devam ediyor. Şu an için her şey sadece teorik olarak konuşuluyor olsa da bazı hesaplamalar dördüncü ve beşinci oranlardan, yaşamın yapısını değiştirebileceğine işaret ediyor. Kısacası, farklı bilgisayarları anladığımız gün, müşterilerimiz, bağımsız hayatlara kavuşmuş olacağımız, olasılıklar arasında yer alıyor.