Bu Dev Yarıklar, Afrika Kıtasının Koparak İkiye Ayrılacağının Bir İşareti: Peki Ne Zaman Gerçekleşecek ve Neler Yaşanacak?

Afrika’nın bölmeleri çok yavaş gerçekleşen bir süreç. Bütün jeolojik sürecin tamamında gördüğümüz gibi bu ayrılma da oldukça uzun bir zaman alacak. Ama asıl önemli olay, iki büyük toprak parçasının sonucu olarak yeni bir okyanusun ortaya çıkması!

29 Mart 2018’de Güney Kenya’da birkaç kilometrelik büyük bir çatlak ortaya çıktı. Büyümeye devam eden bu çatlak, Mairobi Narok otoyollarında çökmeye dahi neden oldu ve bölgedeki deprem hareketlerini de buna göre temizledi. Sesler de bu çatlaklar gittikçe küçülmeye devam ediyor.

Çatlak ilk olarak nasıl fark edildi?

Mart 2018’de Kenya’da aniden birkaç kilometre boyunca uzayan bir çatlak oluştu. Büyümeye devam eden bu çatlak, Nairobi ile Narok arasındaki karayolunun çökmesine neden oldu. Çatışmanın oluşmaya başlaması, Doğu Afrika Rifti’nin tektonik hareketleri ile olacaktı. Bir başka spekülasyon da çatlağın oluşumuna erozyonun neden olduğudur.

Taşküre olarak da bilinen litosfer, mantonun üst kısmıdır. Bu sınıfın sıralaması 80-200 km arasında ve birden fazla tektonik levhaya ayrılmış durumda. Bu levhalar sabit değildir. Ağdalı bir yapıdaki astenosfer (litosferin alt kısmı) üzerinde sürekli kayıyorlar. Kaymanın mekaniğine ilişkin tartışmalar devam etse de bu hareketlerin, plakaların yırtılarak yeni plakaların dış çevrelerine neden olduklarını. Doğu Afrika Rifti’nin oluşumu da buna bir örnek.

Doğu Afrika Rifti, Afrika’yı bölüyor.

kuzeyde Aden Körfezigüneyde Zimbabve arasında uzanan 3 bin km’yi aşarak Afrika’yı Somali ve Nübye levhaları olarak bölüyor. Etiyopya, Kenya ve Tanzanya boyunca uzanan bu Rift Vadisi’nin çıkışındaki hareket, güneybatı Kenya’da aniden ortaya çıkan çatlaklarla iyice belirginleşti.

Çatlaklar, kıtanın kırılmasının ilk adımıdır.

Meydana gelen çatlaklar, başarılı olursa yeni bir okyanus birikmesinin oluşmasına nedenyet verirler. Mesela Güney Amerika ve Afrika’nın askerleriyle birlikte bu olay dünya üzerinde yayılma yere örnek olarak Güney Atlantik okyanusu’nu verebiliriz.

Bölümler bir yapboz parçaları gibi eşleşiyorlar.

Doğu Afrika’daki bu çatlak, aktif bir çatlak olarak tanımlanıyor ve bu streslerin kaynağı, yatan mantonun yatağında yatıyor. Bu çatlağın altında, büyük bir manto yükselişi; litosferin yukarı doğru yükselmesine, sıcaklığın artması sonucu güçsüzleşmesine ve faylanma nedeniyle kırılmaya neden oluyor.

Doğu Afrika kurgusu, büyük sınırlayıcı faylarla ayrı ayrılmış bir dizi hizalanmış çatlak vadiler uzaydan görüş alanı.

Bunlar, yıllar önce Kuzey Etiyopya’da Afar bölgesi Yaklaşık olarak 30 m ile başlayan ve güneyde Zimbabve’ye doğru yılda ortalama 2,5-5 cm arasında yayılan bir seriyi takip etti. Yani birdenbire aynı anda oluşmadılar.

2018’de Kenya’da ortaya çıkan bir çatlakla ilgili haberlerle ilgili büyük ilgi uyandırdı.

Haberlere konu olan bu çatlak, birçok kişiye göre kıtanın bölünmüş yapısı demekti. Bu şaşırtıcı gelişmeyi Afrika’nın büyük ülkelerinin elinde olarak sunmak biraz yanıltıcı olacaktır. Uzmanların söylediklerine göre videodaki olay, bölgedeki vadinin düzenli bir ayrılma hareketinin yerel ölçekteki görüntüsü.

Doğu Afrika Çatlak Sistemi, günümüzdeki hareketine yaklaşık 25 milyon yıldır devam ediyor. Kenya’da görülen çatlak ve kıtada yaşananların de gerçekte bir sonucu var.

Bu çatlak, çok farklı bir dünya haritasının ortaya çıkarılması.

Muhtemelen televizyonun göremeyeceği milyonlarca yıl sonrasında Doğu Afrika Çatlak Sistemi’nin neden olduğu değişiklikler, günümüzde oldukça farklı bir dünya haritasının ortaya çıkarılması. İlerleyen zamanlarda Somali levhası ile Nubia levhası arasında muhtemelen yeni bir okyanusun görüleceği söyleniyor. Büyük Afrika kıtası, doğu bölgesini kaybedecek ve Doğu Afrika, uçsuz bucaksız bir denizle kıtadan ayrılacak.

Kulağa bir film sahnesini aratmayan kurgu gibi gelse bile dünya yüzeyinin sürekli bir değişim halinde unutmamamız gerekiyor. Yıllardır devam eden ve devam edecek olan bu değişim çok yavaş olduğu için biz doğrudan bu durumu fark durumumuz. Ve maalesef bu günleri bizim ancak deprem gibi doğal afetlerle anlıyoruz.