Kim Oldukları Asla Unutulmaması Gereken 11 Büyük Türk Bilim İnsanı

Küresel eğitim sistemlerine göre, cihazlara oranlar çok az gencimiz bilim insanı oluyor. Gelişmiş ülkelerin, dünyanın neresinde olursa olsun bu beyinleri avladıklarını koruyor. Türkiye’de yetişmiş bir genç, belirli bir yerden sonra yurt dışına çıkmak zorunda kalabiliyor. Eminiz ki insanlığın gelişimi için ter döken bu insanların çok önemli bir parçası, koruyucun ayrılmak istemezdi.

Bilimsel konuşmayı takip etmek için illaki bilime ilgi göstermek gerekmez. Bu, aslında onun sahibinin görevi. Peki biz Türk insanlarının ne üzerine çalıştıklarını, nasıl sonuçlara ulaştıklarını, insanlığa ne gibi katkılar sunduklarını biliyor bilim veriyorlar? Ailelerimizi ne kadar tanırsak, çalışmak için o kadar çok ilham kaynağımız olur.

Listemizde yer alan Türk bilimlerinin bir kısmını duymuş olabilirsiniz, ancak emin olun ki duymadıklarınız da var.

Astrofizikçi Feryal Özel:

Günümüz astronomi dünyasının en ileri gelen bilim insanlarından olan Feryal Özel, başarı ile dolu bir kariyere sahip. Annesi ve babası bir doktor olan Özel, Üsküdar Amerikan Lisesi’ni aldıktan sonra Columbia Üniversitesi Uygulamalı Matematik ve Fizik bölümü ikincilikle mezun oldu. Niels Bohr Enstitüsü’nde yüksek lisans, Harvard Üniversitesi’nde de teziyle büyük yankı uyandıran doktora eğitimini tamamladı.

NASA’da araştırmacı olarak görev verdikten sonra Arizona Üniversitesinde astrofizik dersleri veren Özel, 2013 yılında Amerikan Astrofizik Derneği tarafından en başarılı astrofizikçilere verilen Maria Goeppert ödülün sahibi. Kendisi Türk Bilim Akademisi’nin de üyeleri arasında bulunuyor.

Moleküler Biyolog Aziz Sancar:

Eğitim konusunda imkansızlıklarla boğuşup, göğsümüzü kabartan başarıya ulaşarak örnek teşkil eden Aziz Sancar, Mardin’in Savur ilçesinde dünyaya geldi. Muhtemelen Nobel Kimya Ödülü’nü alana dek çoğu sahibimizi adını duymamıştı. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra Sancar, borçları biyolojiye yöneldi. Teksas ve Yale üniversitelerindeki tezleriyle gündem yarattı. DNA bileşenleri, biyolojik saat, kanser tedavisi gibi konular üzerine 288 bilimsel makale ve 33 kitap yayınlandı.

Hasar gören DNA’ların buluşması tarafından nasıl yenilen haritalandıran çalışmasıyla 2015 yılında Nobel Ödülü’ne layık görüldü.

Matematikçi Cahit Arf:

10 TL’lik banknotlarımızın arkasında resmi bulunan Ordinaryus Prof. Dr. Cahit Arf, matematik alanı çalışmalarıyla bilinir. Bilim dünyası Arf Sabiti, Arf Halkaları ya da Arf Sarmalları olarak bilinen ev sahibi sahibi. Alman matematikçi Helmut Hesse ile birlikte Hesse-Arf Kuramı’nı geliştirdi. 1997 yılında, 87 yıllık ömre çok şey sığdıran Cahit Arf, ağır bir kalp sıkıntısı sonucu yaşama gözleri yumdu.

Tarihçi Afet İnan:

Atatürk’ün manevi kızı olan Afet İnan, genç cumhuriyetin yetiştirdiği en iyi sosyal bilim adamlarındandır. Bursa Kız Öğretmen Okulu’nu kazandıktan sonra henüz henüz 17 yaşında Öğretmenlik yapmaya başlayan İnan, Atatürk tarafından keşfedildikten sonra dil eğitimi almak için yurt dışına gönderildi.

Aldığı eğitimle ülkenin en iyi tarihçilerinden biri olan Afet İnan, Türkiye’ye göndererek Türk Tarih Kurumu’nun kurulması ve açılışında büyük rol üstlendi. Aynı zamanda öğretmenlik yapmaya da devam eden ve akademik eğitimini ilerletip 1950 yılında profesörü olan Afet İnan, 1985 yılında ayrıldı.

Afet Hoca bir yerden tanıdığı geldi mi?

Dermatolog Hulusi Behçet Uz:

çalışmalarıyla “Tip Bilgini” olarak ünlenen Hulusi Behçet, Atatürk’ün arkadaşlarından olan Ahmet Behçet’in oğluydu. Eğitimini, babası göreve gitmek için Beyrut’ta almaya başladı. Ardından Askeri Tıbbiye’den mezun olana dek doktor olmak için çalıştı. Gülhane Askeri Hastanesi’nde eğitimine devam etti. I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda, Edirne, Eskişehir ve Kırklareli’ndeki hastanelerde dermatolog olarak çalıştı.

1933 Ölümlerine kadar kendisini Avrupa’da geliştirip, öğrendiklerini Türkiye’de uygulamaya başlayan Uz, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Deri Hastalıkları ve Frengi kliniğini kurdu. Akademik konut devam eden Uz, profesör unvanını alan ilk Türk yönetici oldu. Tıp dünyası Hipokrat’tan bu yana kesin olarak tanımlanamayan bir doktor üzerine çalıştı. Bugün o hastalık Behçet hastalığı, Tristymtom Behçet adıyla anılıyor.

Sümerolog Tarihçi Muazzez İlmiye Çığ:

İnsanlık yapıları en toplumlarından olan Sümerler hakkında dünyaca bilinen eserler imza atan Muazzez İlmiye Çığ; Sümer, Akad ve Hitit dilleri üzerine bir uzman. Aynı toplumların dillerine, kültürlerine ve inançlarına yönelik 13’ten fazla kitap var. Çığ, özellikle Tarih Sümerle Başlar kitabıyla büyük yankı uyandırdı. Kendisi bugün 108 yaşında bir çınar.

Sosyolog Şerif Mardin:

Bilimin sadece sayılardan ibaret olmadığını kanıtlayan bilim Türk insanlarından Şerif Mardin, toplum bilimi Bölgede Türkiye’ye pek çok kavram kazandırdı. Galatasaray Lisesi’nin ardından Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü’nü bitirdi. Aynı üniversitede Osmanlı tarihi üzerine yaptıkları seçtikleri söz ettirdi. 1954 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi’ne dönerek, tecrübelerini burada kullanmaya başladı. Kısa süreli siyasi kariyerinin ardından Boğaziçi Üniversitesi İİBF Sosyoloji Bölümü’nü kurdu.

2007 yılında, hemen hemen herkesin yaşadığı “mahalle baskı” Terimini ilk kez Şerif Mardin getirmesini dile getirdi. Bugün sosyal bilimlerin Türkiye’de bilimsel olarak geldiği nokta, Mardin’in katkıları yadsınamaz.

Fizik Mühendisi ve Mucit Canan Dağdeviren:

Yeni nesil Türk bilim insanları arasında yer alan Canan Dağdeviren, Harvard Genç Üniversitesi Akademi’de bulunan ilk Türk. Giyilebilir teknoloji, esnek elektronik cihazlar ve yeni nesil devreler üzerine MIT Media Lab’da araştırmacı olarak görev yapan Dağdeviren, cilt araştırmasını tespit edebilen giyilebilir kalp çipini icat etti.

Biyokimyager Naşide Gözde Durmuş:

38 yaşında olan Durmuş, çocukken yaşadığı bir düzeyde karşı asker için Standford Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Bölümü’nde araştırma görevlisi oldu. Hedefinde peşi sıra gördüğüne ulaşan genç bilim insanı, bölümünün erken teşhis üzerine yaptığı operasyonla adını duyurdu. MIT Technology Review tarafından “tipta ve biyolojide çığır açan lider” olarak tanımlandı.

Tıp Doktoru Türkan Saylan:

Türkan Saylan, Türk tıp grubu en etkili doktorlarından ve araştırmacılarından sorumlu. 1963 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Dermatoloji Bölümü Anabilim Dalı Başkanlığı’nı yaptı. 1976 yılında cüzzam araştırmalarına başladı, 1986’da artık uluslararası bir kimliğe bürünmüş araştırmacı olarak, Hindistan’da Ghandi Ödülü’ne layık görüldü. Kadınların eğitimdeki yerini fazlasıyla önemseyen Saylan, bu konudaki sosyal tesislerde bulundu. 1989’da Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’ni kurdu, uzun süre boyunca genel başkanlığını yürüttü. Türkan Saylan, 18 Mayıs 2009’da aramızdan ayrıldı.

Fizikçi Mete Atatüre:

Cambridge Üniversitesinde kuantum fiziği üzerine çalışan Mete Atatüre, Stephen Hawking’in yetiştiği sınıfta bilime ortak bulunuyor. Işık sesinin gidişatını ölçen, bu çalışmanın yaptığı ekiple birlikte tarihe geçen Atatüre, dünyanın bir başka noktası, farklı bir yaşam sürme ihtimalimizin çok yüksek olduğunu düşünüyor.

Kimyager Oktay Sinanoğlu:

2015 yılındaki içeriklerimiz Oktay Sinanoğlu, sadece kimya alanına ilişkin çalışmalarıyla değil, Türk diline yönelik kullanımıyle de bilinir. Babası, İtalya’da başkonsolos olan Sinanoğlu, küçük yaşta Türkiye’ye dönüş yolculuğu eğitimine burada devam etti. 1955 yılında California’daki Berkeley Üniversitesinden mezun oldu. Sonraki yıl burs şarkısı MIT’de yüksek lisans yaptı. Yale Üniversitesinde kimya alanında profesörlük ünvanına kavuşan en bilim genç insanı hala Sinanoğlu’dur. Japonya ve Türkiye’de pek çok bilim misafira ve üniversiteye danışmanlık yaptı. Türkçenin özgünleşmesi ve arındırılması için pek çok önerme yönteminde da bulundu.